Iemand met een dwangstoornis, ook wel obsessieve-compulsieve stoornis, heeft last van steeds terugkerende dwanggedachten en/of dwanghandelingen.

Dwanggedachten

Dwanggedachten (obsessies) zijn steeds terugkerende vervelende gedachten of beelden die angst of spanning veroorzaken over bijvoorbeeld besmettingsgevaar, rampen, ernstige fouten maken, een dierbare iets naars aan doen, over de seksuele geaardheid, en afvragen of de partner de ware is. Soms gaat het niet om een gedachte of beeld, maar alleen om een naar gevoel, bij bijvoorbeeld spullen die niet recht liggen of zijn gesorteerd. Dit wordt ook wel ‘just-right’ dwang genoemd.

 Dwanghandelingen

Dwanghandelingen (compulsies) zijn gedragingen of activiteiten die bij herhaling op een specifieke manier gedaan moeten worden om de dwanggedachte te neutraliseren of te laten verdwijnen. De handelingen kunnen zichtbaar zijn, bijvoorbeeld herhaaldelijk volgens een bepaald ritueel schoonmaken of handen wassen (smetvrees) of controleren of het gas uitstaat en of de deur wel op slot is (controledwang). De handelingen kunnen ook onzichtbaar zijn, dan worden de handelingen alleen in het hoofd uitgevoerd, zoals opwinding controleren, tellen, geruststellen, bewijzen voor of tegen opzoeken en spreuken opzeggen. Voor buitenstaanders zijn deze handelingen moeilijk te herkennen.

Vermijding speelt vaak een rol bij een dwangstoornis

Een dwangstoornis gaat bijna altijd gepaard met veel vermijding, bijvoorbeeld niet met de kinderen naar een speeltuin toe gaan uit angst voor besmetting, een deur niet meer openen zodat de deur niet meer hoeft te worden gecontroleerd, niet meer koken zodat het gas niet meer hoeft te worden gecontroleerd, geen messen gebruiken in bijzijn van een ander uit angst de ander pijn te doen, niet meer naar plekken waar kinderen zijn uit angst voor opkomende gevoelens en niet met de trein reizen uit angst ervoor te springen.

Dagelijks leven met een dwangstoornis

De dwanggedachten en dwanghandelingen nemen veel tijd in beslag en belemmeren iemand in het dagelijks functioneren. Het kan zijn dat iemand door zijn handelingen niet meer in staat is om alle taken op werk of binnen het gezin uit te voeren en geen tijd meer overhoudt voor hobby’s en sociale contacten. Mensen die lijden aan een dwangstoornis gaan zich op den duur dan ook vaak somber voelen. Ook ervaren mensen met dwang veel schaamte, niet alleen voor hun handelingen maar ook voor de nare gedachten en beelden die in hun hoofd opkomen.

Naasten

Mensen die lijden aan een dwangstoornis lijden vrijwel nooit alleen. Het is voor naasten vaak moeilijk te begrijpen waarom diegene allerlei, in hun ogen, onzinnige handelingen uitvoert en waarom het ze niet lukt ermee te stoppen. Dit kan tot spanningen in de relatie leiden. Familie of vrienden worden, vaak zelfs zonder dat ze het doorhebben, betrokken bij de compulsies doordat ze bijvoorbeeld handelingen uitvoeren, geruststelling geven, meegaan in de vermijding of middelen aanleveren om handelingen te kunnen uitvoeren.

Hulp bij een dwangstoornis

Onderzoek wijst uit dat de meeste mensen met een dwangstoornis niet de dwangbehandeling krijgen waarvan bekend is dat deze werkt: namelijk exposure en responspreventie. Responspreventie is gericht op het verhinderen dat jouw dwanghandelingen plaatsvinden. Je voert deze handelingen uit om te voorkomen dat je bijvoorbeeld besmet raakt of om simpelweg het onrust gevoel te verminderen. De behandeling is erop gericht dat je deze handelingen geleidelijk vermindert (responsepreventie). Daarbij vindt blootstelling (exposure) aan de dwanggedachte (obsessie) plaats. Je leert gevoelsmatig te vertrouwen dat jouw angst niet uitkomt en dat je de intense gevoelens kan verdragen.

Professor P.M.G. (Paul) Emmelkamp is erkend specialist op het gebied van de behandeling van dwangstoornissen en obsessief compulsieve stoornissen in Nederland. Binnen HSK heeft hij het Expertise Centrum Dwang mede opgericht. De psychologen van het expertisecentrum zijn gespecialiseerd in de behandeling van dwangstoornissen of obsessief compulsieve stoornissen. Zij staan voor je klaar om jou adequate zorg te bieden.

Aanmelden

Heb je dwangklachten? Je kunt je bij ons aanmelden via onderstaande knop. Wij vragen je om een verwijsbrief van jouw huisarts of bedrijfsarts bij te voegen. Vraag jouw huisarts of bedrijfsarts om op de verwijsbrief aan te geven dat het gaat om een verwijzing naar ‘het expertisecentrum dwang’. Wij nemen zo snel mogelijk contact met je op om een afspraak te plannen

aanmelden