Hoewel er steeds meer ruimte komt voor rouw op de werkvloer, wordt de impact van rouw regelmatig onderschat. Ook kan stigma een rol spelen bij het openlijk tonen van verdriet. Als leidinggevende of hr-professional ben je bij uitstek in de positie om de werkomstandigheden van een rouwende medewerker aan te laten sluiten bij wat iemand nodig heeft. Door de hulp te bieden op het juiste moment, voorkom je langdurig verzuim. Wat kun jij als werkgever doen om je medewerker te helpen? In dit artikel geven wij enkele concrete handvatten voor het emotioneel ondersteunen van jouw medewerkers.

Wat is rouw?

Rouw is een normale reactie op een verlieservaring. Rouwverwerking is de manier van omgaan met verdriet en verlies. Rouwen doe je niet alleen bij het overlijden van een dierbare; je kunt ook rouwen om het verlies van je gezondheid, relatie, baan of huisdier. Rouw kan zelfs gaan over iets dat er nooit geweest is. Het is een proces van overleven, aan het werk gaan met de rouw en het langzaam maar zeker een plaats geven in je leven. Hoe snel verlies wordt verwerkt en hoe sterk de emoties in het rouwproces zijn, hangt af van verschillende persoonlijke factoren.

Pas als je het zelf hebt ervaren…

Het is lastig om te begrijpen wat rouw met een persoon kan doen, als je het zelf nooit hebt ervaren. Dit was ook het geval van Charles Read, CEO van Get Payroll. Hij had eerst weinig begrip voor rouw op de werkvloer. Hij verwachtte dat zijn medewerkers na een paar dagen verlof gewoon weer aan het werk gingen. Tot hij zelf ervoer wat verlies met een mens kan doen: toen zijn dochter om het leven kwam door kanker, was hij maandenlang niet in staat om te werken. Na zijn terugkeer op de werkvloer, besloot hij om het roer om te gooien. Tegenwoordig geeft hij zijn medewerkers de tijd die ze nodig hebben om hun verlies te verwerken. “Als ze geen betaald verlof meer hebben, betalen we ze toch gewoon uit. Ik ga hun stress niet vergroten. Ik ga ze niet straffen voor zaken waarover ze geen controle hebben.”

Hoe kun je een rouwende medewerker ondersteunen?                

Gelukkig hoef je niet te zijn zoals Charles Read om het verschil te kunnen maken voor jouw rouwende medewerkers. Wanneer een van jouw medewerkers te maken krijgt met verlies, regel je eerst een aantal praktische zaken. Deze zijn mogelijk al vastgelegd in een rouwprotocol. Naast deze praktische ondersteuning is het belangrijk dat je emotionele ondersteuning biedt. Hoe pak je dat aan?

Blijf betrokken

Rouwende medewerkers hebben meestal behoefte aan steun van anderen en het gevoel dat er aan hen wordt gedacht. Je kunt je medewerker een e-mail sturen of een bos bloemen met een kaart om je betrokkenheid te laten zien. Bied daarin alvast je hulp aan. Zodra je medewerker weer op het werk komt, kun je dit meteen concreet maken. Ook kun je in het geval van een overlijden aan je medewerker vragen of deze het waardeert als collega’s naar de uitvaart komen. Laat ook daarna van je horen door je medewerker te bellen of — als deze het fijn vindt — een keer langs te gaan. Zorg dat je betrokken blijft, ook als het een paar weken of maanden duurt voor je medewerker weer op het werk verschijnt.

Ga het gesprek aan

Pas als je medewerker weer op het werk komt, kun je zien hoe hij of zij omgaat met de verwerking van het verlies en in hoeverre het lukt om werkzaamheden op te pakken. Het gesprek aangaan over het verlies kan je medewerker helpen bij de rouwverwerking. Wat je bijvoorbeeld kunt zeggen of kunt doen:

• ‘Ik ben blij je vandaag op het werk te zien’.
• ‘Hoe gaat het vandaag met je?’ Je medewerker vindt het waarschijnlijk makkelijker op deze concrete vraag te antwoorden dan wanneer je vraagt ‘Hoe gaat het met je?’.
• Als je niet zo goed weet wat je moet zeggen, wees daar dan eerlijk over. ‘Ik weet eigenlijk niet zo goed wat ik moet zeggen’ klinkt beter dan niks te zeggen.
• ‘We zijn er allemaal voor je en willen je graag helpen om deze periode zo draaglijk mogelijk te maken. Hoe kunnen we dat het beste doen?’
• Bied concrete hulp aan, dat werkt meestal beter dan te vragen of je iets kunt doen.

Er zijn ook een aantal dingen die je beter niet kunt zeggen, zoals:

• ‘Tijd heelt alle wonden’ of ‘het kan altijd erger’ zijn klassieke dooddoeners.
• ‘Je bent nog zo jong, je wordt vast snel weer zwanger’ (in het geval van een miskraam of overleden kindje).
• ‘Ik weet hoe je je voelt’. Ga ervan uit dat je dat niet kunt weten, iedereen rouwt op een andere manier.
• Wees ook voorzichtig met het geven van praktische tips en adviezen die suggereren dat je de situatie denkt te kunnen oplossen.

Wees geduldig

Iedereen ervaart rouw anders en ook de intensiteit ervan verschilt per persoon. De één wil zo snel mogelijk weer werken omdat het afleiding geeft of omdat de routine helpt bij het verwerken, terwijl de ander meer tijd en ruimte nodig heeft. Wanneer je medewerker eraan toe is, kun je een concreet voorstel doen om in de eerste weken 50 procent te werken. Houdt rekening met de grilligheid van rouw, het gaat met vallen en opstaan. Je medewerker kan de ene week productief zijn en zich een week later te ziek voelen om de kleinste taak uit te voeren. Vraag regelmatig hoe je kunt helpen en informeer of kortere werkdagen, andere taken of extra vrije dagen nodig zijn. Laat merken dat je een werkgever bent die de vaardigheid heeft om te luisteren en zijn medewerker zowel een functionerende medewerker als een verdrietig, rouwend mens laat zijn.

Houdt rekening met stigma’s over rouw op de werkvloer

Je doet er goed aan om als werkgever rekening te houden met stigma’s rondom rouw. Gevoelens dat rouw een privézaak is en dat het openlijk tonen van verdriet op de werkvloer ongepast is, zorgt ervoor dat je medewerker een grotere kans heeft zich in zijn verdriet terug te trekken. Iemand die rouwt, heeft juist erkenning van zijn verdriet nodig. Laat je medewerker zijn verhaal doen, biedt ruimte voor emoties, toon er begrip voor en probeer niet te sussen of te bagatelliseren.

Schakel een externe rouwdeskundige in

Je wilt als werkgever natuurlijk het allerbeste voor je rouwende medewerker, maar er zijn nu eenmaal ook grenzen aan wat jij hierin kunt betekenen. Je kunt een externe psycholoog inschakelen. Zo kun je niet alleen zelf meer leren over het omgaan met rouwende werknemers, je medewerker kan meer ondersteuning krijgen bij de rouwverwerking. Ook voor teamleden kan het lastig zijn om met de situatie om te gaan, doordat eigen verdriet naar boven komt. Om hen te helpen hun collega zo goed mogelijk te ondersteunen, kun je een ervaringsdeskundige uitnodigen of een training of workshop rondom rouwverwerking organiseren.

Herken posttraumatische groei

Verschillende studies tonen aan dat verlies kan leiden tot ‘een positieve psychologische verandering als gevolg van tegenslag’. Dit fenomeen heet posttraumatische groei. Het resulteert vaak in meer waardering voor het leven, betere en hechte persoonlijke relaties, bewustwording van eigen kracht, ontdekking van nieuwe kansen in het leven en intensivering van het spiritueel bewustzijn. Het verschilt per persoon of en wanneer posttraumatische groei plaatsvindt. Een goede werkgever herkent dit en ondersteunt zijn werknemer hierin. Ga het gesprek aan met je medewerker en maak ruimte voor deze nieuwe ontwikkeling.

Hulp nodig bij re-integratie?

Benieuwd naar wat HSK kan betekenen voor jou en jouw rouwende medewerker(s)? Neem gerust contact op met onze zakelijke contactpersonen. Die vertellen je graag meer over de mogelijkheden met betrekking tot psychologische ondersteuning en re-integratie.